Zachowaj spokój!
Nauczanie dzieci z ADHD to praca najcięższa z możliwych! Postaraj się zawsze pamiętać o tym, że dziecko cierpi wskutek specyficznego, mającego częściowo podłoże organiczne ograniczenia swoich zdolności i dlatego wymaga szczególnego wsparcia i pomocy ze strony pedagoga.
Może Ci to pomóc w zachowaniu profesjonalnego dystansu i spokojnym reagowaniu nawet w tych sytuacjach, gdy jest to trudne. Bądź też jednak wyrozumiały w stosunku do samego siebie i nie oczekuj, że zawsze, we wszystkich sytuacjach będziesz postępował perfekcyjnie jako pedagog.
Sprawdź, kto chodzi do Twojej klasy.
Chociaż dzieci z ADHD wymagają specjalnych działań pedagogicznych, nie oznacza to automatycznie, że muszą chodzić do szkoły specjalnej.
Przed powzięciem takiego kroku należy wyczerpać wszelkie inne działania pedagogiczne i terapeutyczne. Generalnie praca pedagogiczna łatwiejsza jest, gdy dzieci uczą się w klasach o możliwie małej liczebności lub w klasie integracyjnej. Ponadto w klasie powinna być ograniczona liczba innych dzieci z problemami.
Sprawdź organizację sali lekcyjnej.
Sprawdź, czy dziecko siedzi w klasie w korzystnym miejscu. Ogólnie rzecz biorąc, dla dzieci z ADHD lepiej jest, gdy siedzą w klasie dość blisko z przodu, dzięki czemu mają mniej okazji do rozpraszania się, a nauczycielka może do nich szybko podejść. Dziecko nie powinno też siedzieć obok innych niespokojnych dzieci.
Nadaj zajęciom wyraźną strukturę i zadbaj o ich urozmaicenie.
Pamiętaj, że dzieciom tym brakuje umiejętności samokontroli, dlatego potrzebują więcej, nie zaś mniej kontroli z zewnątrz. Poszczególne jednostki lekcyjne powinny być możliwie zwięzłe i krótkie, a Ty powinieneś urozmaicać lekcję, stosując różne środki dydaktyczne, nie powodując tym jednak zbyt wiele zamieszania.
Wzmocnij pozytywną więź z uczniem.
Często relacja nauczyciel – uczeń z ADHD jest silnie obciążona, a jej pozytywne elementy i korzystne doświadczenia są niemal niezauważalne. Dlatego bardzo ważne jest, byś zadał sobie trud i dostrzegł pozytywne elementy waszej relacji. Pamiętaj zawsze o tym, że ADHD ogranicza ucznia szczególnie na zajęciach szkolnych, wobec czego sprostanie wymaganiom, które dla innych są oczywiste, kosztuje ucznia znaczne więcej siły i trudu.
Zastanów się, w jakich sytuacjach możesz porozmawiać z uczniem na osobności, by przekazać mu uwagi o jego pozytywnych próbach zachowania.
Rozmawiaj o problemach.
Często warto porozmawiać o problemach ucznia nie tylko z nim samym, ale także z całą klasą. Jeśli uda się uświadomić klasie, że zaburzenie umiejętności spokojnego zachowania, koncentracji i wytrwałości jest dla ucznia podobnym ograniczeniem, jak ograniczenia występujące u innych dzieci (które słabiej widzą albo są mniej sprawne na lekcji wf), wówczas można z jednej strony odciążyć ucznia, a z drugiej strony zmotywować go do szczególnych wysiłków. Uważaj jednak, by uczeń nie odebrał takiej rozmowy jako zawstydzającej.
Wyznacz jasne zasady.
Omów z całą klasą ogólne zasady, które obowiązują wszystkich. Ustal tylko takie zasady, których przestrzeganie jesteś w stanie zapewnić. Powinieneś zastanowić się zarówno nad pozytywnymi konsekwencjami, jakie będą miały miejsce przy przestrzeganiu zasad, jak i nad negatywnymi, związanymi z ich naruszeniem. Z uczniem z ADHD możesz ustalić dodatkowo maksymalnie dwie zasady specjalne (np. że ma pozostać na miejscu), których przestrzeganie będzie w specjalny sposób nagradzane.
Bądź konsekwentny.
Nie oczekuj, że dzieci będą przestrzegać zasad z przekonania. Negatywne konsekwencje powinny nastąpić bezpośrednio po zachowaniu, które je spowodowało, a nie dopiero kilka godzin później.
W klasie często trudno jest znaleźć odpowiednie i dające się szybko zastosować konsekwencje.
Ucz dziecko samokontroli.
Starsze dzieci (mniej więcej od czwartej klasy szkoły podstawowej) można uczyć obserwacji własnych problemów i samokontroli. Wypracuj z uczniem kilka jasnych, konkretnych zasad (np. zgłaszanie się a przerywanie innym; prowadzenie zeszytu do zadań domowych).
Regularnie informuj ucznia, na ile udało mu się zastosować te wspólnie wypracowane zasady.
Nie pozwól, by inne dzieci skarżyły na chore dziecko!
Inne dzieci bardzo dobrze wiedzą, jak sprowokować dziecko z ADHD. Dotyczy do zwłaszcza dziecka nadpobudliwego. Jeśli nauczyciela „nie było przy tym”, może ukarać ucznia i niekoniecznie musi być w tym momencie niesprawiedliwy. Jeśli jednak dziecko z ADHD ze swojego punktu widzenia zostanie potraktowane niesprawiedliwie, wówczas poziom jego zdenerwowania wzrasta w nieskończoność. Potem siedzi jak sparaliżowane na swoim miejscu na lekcji, jednak przez całą godzinę obmyśla tylko zemstę, by następnie się wyładować, w miarę możliwości na oczach nauczyciela, przy najbliższej nadarzającej się okazji. Dla nauczyciela jest to rzeczywiście reakcja jak „grom z jasnego nieba”.
Na lekcji wf dzieci z ADHD potrzebują bardzo dużo niezależności!
Dziecko z ADHD nie tylko nie potrafi się “wyszaleć” poprzez aktywność ruchową, lecz powoduje ona u niego coraz silniejszy stan pobudzenia. Oznacza to, że im więcej wolno szaleć, tym bardziej dziecko się nakręca. Nie potrafi przestać na gwizdek. Dlatego trzeba mu dać sensowne zadanie związane z aktywnością motoryczną, np. przeciąganie maty z punktu A do punktu B.
Kompromitacja jest absolutnie niedopuszczalna!
Należy bezwzględnie zapobiegać wyśmiewaniu chorego na ADHD przez inne dzieci, zwłaszcza wtedy, gdy niezgrabnie się on porusza. Dzieci z ADHD często też np. piszą krótkie wypracowania, a robią to nie dlatego, że brak im pomysłów, lecz dlatego, że proces pisania stanowi dla nich tak dużą trudność. Wypowiedzi ustne tych dzieci są często zadziwiająco dobre i pomocne. Dziecko z ADHD nie potrzebuje wyłącznego, specjalnego traktowania, ale stanowi dla nauczyciela pod każdym względem wyzwanie. Im bardziej jednak nauczyciel będzie dawał dziecku do zrozumienia, że je lubi, że zna jego mocne strony, pomaga mu w słabościach, jest przyjazny, spokojny, opanowany, a jednocześnie zdecydowany i przewidywalny, tym bardziej zadziała czynnik pozytywnego wzmocnienia, którego nie można przecenić, a który daje dziecku ogromną motywację.